Bir şirketin aile işletmesi olması, kurumsal büyüklüğünden bağımsız olarak yönetimin aynı aile mensupları tarafından yapılmasıyla tanımlanır. Aile işletmelerinin güçlü yönleri arasında yakın ilişkiler, hızlı karar alma, samimi bir çalışma ortamı ve müşteriyle doğrudan iletişim gibi özellikler bulunurken aile bağlarına dayalı yapısı gereği çoğunlukla duygusal kararlar ön plandadır. Bu nedenle rasyonel kararlar almak yerine, aile içi güven, sadakat ve itibar gibi unsurlar, işletme kararlarını doğrudan etkiler. Bu durum profesyonel yönetimin eksikliğine, nepotizme ve işletmenin geleceği için stratejik planlamadan uzak kalmaya neden olur. Özellikle yönetici pozisyonlarına aile fertlerinin atanması ve bu fertlerin yetersiz deneyime ve/ veya bilgiye sahip olmaları, şirketin büyüdükçe karşılaştığı karmaşık sorunları aşmasını zorlaştırır.

Türkiye’deki şirketlerin büyük çoğunluğunu oluşturan aile şirketleri, sektörde derin tecrübeleri ve iş bilgileriyle öne çıkar. Genellikle ilk kuşak kurucular, işletmenin büyümesi ve ticaretin devamlılığına odaklandıkları için şirketlerini daha kurumsal bir yapıya dönüştürmeyi göz ardı etmektedirler. Bu durum, özellikle işlerine derin bir bağlılık besleyen aile üyelerinin, şirketin sürdürülebilirliği için kritik yönetsel unsurları ikinci planda bırakmalarına neden olur. Aile üyeleri arasındaki hızlı karar alma yeteneği ve paylaşılan değerler şirket için avantaj sağlar; ancak, yönetsel unsurların eksikliği, uzun vadede şirketin ömrünü kısaltabilir. Türkiye’de aile şirketlerinin ortalama ömrü 34 yıl civarındadır ve yalnızca %30’u ikinci kuşağa, %12’si üçüncü kuşağa geçebilmektedir. Bu düşük oran, sürdürülebilirlik için aile anayasasından yola çıkarak kurumsal yönetim kurallarının belirlenmesini ve bağımsız yönetim kurulu üyelerinin varlığını gerekli kılıyor.

İkinci kuşak yöneticiler, işlerini sürdürülebilir kılmak için yönetsel düzenlemeleri profesyonel bir bakış açısıyla entegre ettiklerinde sürdürülebilir başarıya ulaşabilirler. Şirketlerin finansal raporlama şeffaflığı, iç denetim ve markalaşma gibi alanlarda güçlendirilmesi, onların yalnızca mevcut işlerine odaklanmalarını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda daha verimli ve sürdürülebilir bir yapıya dönüşmelerini sağlar. Aile şirketlerinin başarılı ve kalıcı olması, bu kritik yönetsel unsurların zamanında benimsenmesiyle mümkün olacaktır.

Kurumsallaşma, aile işletmelerine hem ulusal hem de uluslararası pazarlarda rekabet gücü kazandırarak şirketin ömrünü uzatır. Bu süreçle birlikte, yalnızca aile değil, ülke ekonomisi de kazanır; daha güçlü, sürdürülebilir ve rekabetçi bir aile işletmesi yapısına ulaşılır.

Aile İşletmeleri için Başarıya Giden Yol: Stratejik Adımlar

Rol ve Sorumlulukların Belirlenmesi

Aile üyeleri ile profesyonel yöneticiler arasındaki rol ve sorumlulukların açık bir şekilde tanımlanması, yönetimde etkili bir işleyiş sağlar.

Liderlik Geçiş Planı Oluşturulması

Nesiller arası liderlik değişiminde aksaklık yaşanmaması için gelecekteki liderlerin erken yaşta belirlenmesi ve eğitilmesi aile işletmelerinin gelecek nesillere devredilmesini destekler.

Aile ve İş İlişkilerinin Dengelenmesi

Aile işletmelerinde, aile ilişkileri ile iş gereklilikleri arasında uygun dengenin sağlanması önemlidir. Bu dengenin korunması, işletmenin işleyişini ve aile üyeleri arasındaki uyumu destekler.

Sermaye Yapısının Güçlendirilmesi

Büyümeyi sağlamak ve rekabet gücünü artırmak için aile işletmelerinin sermaye yapısını optimize etmeleri, gerekli hallerde finansal kuruluşlardan alacakları destek ile sermaye yapılarını çeşitlendirmesi ve güçlendirmesi önemlidir.

Kurumsal Kültürün Oluşturulması

Aile işletmeleri, sahip olunan kültürel değerleri koruyarak oluşturduğu kurumsal yapıyı gelecek nesillere aktarmalıdır. Bu kültürel miras, işletmenin kimliğini ve uzun vadeli başarısını destekler.

Yukarıda saydığımız tüm adımların şirkete özgü oluşturulan bir aile anayasası ile tanımlaması kurumsal yönetimi güçlendirmenin yanı sıra, aile içindeki ilişkileri düzenlemeye de yardımcı olur. Bunun yanı sıra, yönetim kurulunun kurumsal yönetimin bir parçası olarak değerlendirilmesi şirketin gelecekteki başarısı için kritik öneme sahiptir. Bu tür araçlar, aile şirketlerine yalnızca iş süreçlerini kolaylaştırmakla kalmaz, aynı zamanda yeni nesil liderlerin karşılaştığı zorlukları aşmalarına ve şirketin büyümesini sürdürebilmelerine fırsat sunar.

Dr. Dilek Kurban

1996 yılında Galatasaray Lisesi’nden mezun olan Smart&Start kurucu ortağı Dr. Dilek Kurban, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nde lisans eğitimi aldı.

Kariyerine Yapı Kredi Bankası’nda adım atan Kurban, aynı dönemde Galatasaray Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamladı. Ardından, Şeker Yatırım Menkul Değerler’de çeşitli pozisyonlarda çalıştı. İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde Finansal Ekonomi Bölümü’nde doktora programına devam ederken, aynı üniversitede misafir öğretim üyesi olarak da görev yaptı. Doktora unvanını aldıktan sonra ise Inveo Portföy’de pazarlama departmanının başına geçti.

Günümüzde ise, 15 yılı aşan profesyonel iş hayatında bankacılık ürünleri, sermaye piyasası araçları, dijital dönüşüm ve kurumsallaşma konularında kazandığı bilgi birikimini Smart&Start çatısı altında sizlere buluşturmanın yanı sıra, akademik çalışmalarına da devam ediyor.

İçeriği Paylaş